Έχει νόημα να είσαι Έλληνας; Έχουμε βρει, ως Έλληνες, την ταυτότητά μας; Τι τελικά είναι πολιτισμός ...και χρειαζόμαστε την ελληνική γλώσσα;
Απαντήσεις σε αυτά κι άλλα τόσα ερωτήματα έδωσε ο καθηγητής Φιλοσοφίας και Πολιτιστικής Διπλωματίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Πολιτικών και Κοινωνικών Επιστημών της Αθήνας,
κ. Χρήστος Γιανναράς. Κάποιοι ίσως τον γνωρίζουν από την τακτική επιφυλλιδογραφία του στο Βήμα και στην Καθημερινή. Εμείς τον ακούσαμε στο Συνέδριο του Συμβουλίου Απόδημου Ελληνισμού Περιφέρειας Ευρώπης στη Φραγκφούρτη, στις 10 Νοεμβρίου 2002.
Όσοι παρακολούθησαν την εισήγησή του έμειναν κατενθουσιασμένοι και συγκινημένοι.
Σκεφτήκαμε λοιπόν να σας μεταφέρουμε αποσπάσματα της εισήγησης του κυρίου καθηγητά...
(Ευχαριστούμε θερμά την κυρία Διαμαντένια Ριμπά – δημοσιογράφο του ΜΠΕ – για την πολύτιμη βοήθειά της).
ΕΛΛΑΔΑ
«Οι Έλληνες πάντοτε είχαμε αυτό το προσόν: ήμασταν ένα σταυροδρόμι. Μας λένε ‚που
είσαστε; Ανατολή είσαστε, Δύση είσαστε;’ Όχι! Ήμασταν πάντα ένα σταυροδρόμι. Παίρναμε από παντού. Σκεφτείτε, τι ήταν η Αρχαία Αλεξάνδρεια: Σταυροδρόμι Πολιτισμών, Ηπείρων, Ιδεών, Τεχνών. Αλλά τότε είχαμε την ικανότητα και προσλαμβάναμε και αφομοιώναμε.
Το πρόβλημα αρχίζει από τη στιγμή που αρχίσαμε να προσλαμβάνουμε και να υποτασσόμαστε σε αυτό που προσλάβαμε...»
ΕΛΛΗΝΑΣ
«Απαιτείται ένα πάρα πολύ υψηλό επίπεδο καλλιέργειας για να συνειδητοποιήσεις τι σημαίνει να είσαι Έλληνας.
Θα μου πείτε: η αγράμματη γριά που έφτιαχνε εκείνα τα απαράμιλλα κεντήματα στην τουρκοκρατία, που σήμερα τα βάζουμε στο Μουσείο, δεν είχε τέτοιες συνειδητοποιήσεις. Ναι, αλλά αυτός ο τύπος ανθρώπου, φοβάμαι ότι τελικά έχει χαθεί. Μην ξεχνάτε ότι ζούμε στην εποχή‚ μετά την τηλεόραση’...
Σήμερα για να είσαι Έλληνας πρέπει να παλέψεις ...για να είσαι Έλληνας.
Πρέπει να δουλέψεις για να συνειδητοποιήσεις τι θα πει να είσαι Έλληνας. Και τελικά αυτό που θα σε κάνει Έλληνα δεν είναι μόνο η γνώση του τι θα μάθεις για την ελληνική παράδοση. Είναι η χαρά μιας εύρεσης. Είναι αντίστοιχη χαρά ενός έρωτα. Όταν ανακαλύψεις τι δυνατότητες έχει η παράδοσή σου, τότε πράγματι είσαι ένας ερωτευμένος... και τότε είσαι Έλληνας!»
ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΑ
“Τα γονίδια δεν συνιστούν την οργανική συνέχεια. Την οργανική συνέχεια την συνιστά η
Παιδεία.
Αυτό που λέει ο Ελύτης πάρα πολύ ωραία, ότι ακόμα και ο τελευταίος ψαράς κι ο τελευταίος χωρικός στην Ελλάδα λέει τη ‚θάλασσα’ θάλασσα και τον ‚ουρανό’ ουρανό, όπως ο Όμηρος. Αλλά να έχει επίγνωση ότι συνεχίζει αυτή την παράδοση...
Η συνέχεια της ελληνικής γλώσσας είναι πολύ μεγάλη υπόθεση, ιερή υπόθεση.
Χάρηκα τόσο πολύ που ήσασταν αυτή τη φορά επιθετικοί απέναντι στην κρατική πολιτική στα
θέματα παιδείας.
Επιτέλους πια ο Έλληνας να απαιτήσει από αυτούς που διαχειρίζονται τις τύχες του: Παιδεία για τα παιδιά του.
Δεν είναι δυνατόν ο οποιοσδήποτε άσχετος να παίζει πάνω στις ψυχές των παιδιών μας
δεκαετίες τώρα.
Μεταρρυθμίσεις και κόντρα μεταρρυθμίσεις και κομματισμοί και οι ημέτεροι στο εξωτερικό και οι μη ημέτεροι να αποκλείονται. Και καμία αξιοκρατία και κανένας έλεγχος και κυριολεκτικά μία κατάσταση με διαλυμένα Πανεπιστήμια. Και να μιλάμε μετά για ελληνική παιδεία. Στο χέρι μας
είναι να τους πιέσουμε πια επιτέλους. Δεν ζητάμε τίποτα περισσότερο.
Ζητάμε να μπορούν τα παιδιά μας να μαθαίνουν γράμματα, σωστά, και να φυλάξουν αυτή τη γλώσσα, την οποία έχουν βαλθεί να την εξασθενίσουν οι πάντες στην Ελλάδα.
Από την κατάργηση της διδασκαλίας των Αρχαίων που σήμερα έχει φτάσει στο σημείο Έλληνες κάτω των 30 ετών να μην καταλαβαίνουν καν τον Παπαδιαμάντη και το Ροΐδη μέχρι την τραγική καταστροφή, που ήταν το μονοτονικό και που ψηφίστηκε από τη Βουλή των Ελλήνων με έκθεση εισηγητική της εταιρίας Olivetti.
Θέλω να ξέρετε το μονοτονικό στην Ελλάδα το εισήγαγαν οι πολυεθνικές των κομπιούτερς και των τυπογραφικών μηχανών.»
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
«Πολιτισμός είναι ο τρόπος του βίου.
Ο τρόπος που χτίζουμε τα σπίτια μας, που διακοσμούμε τα σπίτια μας, που ντυνόμαστε, που
μιλάμε, που γράφουμε ποιήματα, που ερωτευόμαστε.
Αυτό είναι Πολιτισμός!
Θα μου πείτε γιατί διαφοροποιούνται οι Πολιτισμοί. Διότι πίσω από αυτόν τον τρόπο του βίου φαίνεται μία ιεράρχηση αναγκών: τι είναι για εμάς πρώτο, τι είναι δεύτερο. Οι αρχαίοι Αθηναίοι που χτίζανε αυτά που χτίσανε επάνω στην Ακρόπολη, ξέρουμε ότι μένανε σε πενιχρές κατοικίες. Πολύ πενιχρές. Γι΄ αυτούς το πρώτο δεν ήταν να έχουν ανάκτορα ή επαύλεις. Ήταν να φτιάξουν αυτά που έφτιαξαν. Ήταν να είναι Πολίτες!
Βέβαια, πίσω από την ιεράρχηση των αναγκών υπάρχει πάντα ένα νόημα. Τι νόημα έχει η ύπαρξη, τι νόημα έχει να υπάρχω, τι νόημα έχει αυτή η ζωή, από που ήρθα, που πηγαίνω... τι κάνω. Τι νόημα έχει το κάλος, τι νόημα έχει ο έρωτας.
Εάν δεν δίνω νόημα σε όλα αυτά ...τότε είμαι ένα απλώς εξελιγμένο θηλαστικό.
Έχει κάποιο νόημα να είσαι Έλληνας.
Δεν είναι απλώς ιδεολογικό γεγονός, ψυχολογικό γεγονός. Έχει νόημα να είσαι Έλληνας, όταν είναι πλούτος ζωής. Όταν έτσι χαίρεσαι πληρέστερα τη ζωή σου…
Η ιστορία κρίνεται στη δυναμικότητα ενός πολιτισμού που επιβιώνει 3.500 χρόνια. Επιβιώνει ως γλώσσα, ως νοοτροπία, ως τέχνη, δηλαδή ως φανέρωση ενός νοήματος ζωής που πράγματι ενδιαφέρει πανανθρώπινα.
Σκεφτείτε τι θα λέγαμε αν κάποιος μας πληροφορούσε ότι οπουδήποτε της γης Έλληνες κάθε εβδομάδα ανεβάζουν μία Αρχαία τραγωδία. Θα λέγαμε ότι αυτό είναι πράγματι συνέχεια πολιτισμού.
Επιτρέψτε μου να πω ότι αυτό συμβαίνει.
Όπου της γης Έλληνες, σε οποιαδήποτε γωνιά της γης κάθε εβδομάδα τελείται η Ορθόδοξη Λειτουργία, η οποία είναι οργανική συνέχεια της Αρχαίας Ελληνικής Τραγωδίας. Με τους δυο χορούς, τους κορυφαίους, τις εισόδους, εξόδους, τα αντίφωνα. Με μία ποίηση ιλιγγιώδη, με μια ζωγραφική μοναδική, με μια μουσική ανυπέρβλητη. Ένας πολιτισμός που μπορεί να είναι σε παρακμή σήμερα, αλλά εξακολουθεί να συνεχίζεται σαν λαϊκή πράξη.
Μπαίνετε σε μια προτεστάντικη εκκλησιά και ακούτε τις παιδαριωδίες:
«Να ‘σαι καλό παιδάκι, να μην κλέβεις, να μη σκοτώνεις, να μη λες ψέματα, ...να πούμε κι ένα τραγουδάκι».
Και μπαίνετε σε μία Ορθόδοξη Εκκλησιά κι ο άλλος ψέλνει, τραγουδάει...»
ΠΕΡΝΑΜΕ ΚΡΙΣΗ...
«Περνάμε μία κρίση παρακμής. Μία κρίση νοσηρότητας. Οι Έλληνες έχουμε φτάσει σε σημείο να ντρεπόμαστε που είμαστε Έλληνες. Πολλοί από τους Έλληνες διανοούμενους θα ήταν πανευτυχείς εάν ήταν τίποτα Βέλγοι, τίποτα Ολλανδοί, κάτι άλλο. Όχι Έλληνες. Είναι ντροπή. Κι αυτό το βγάζουν στα γραπτά τους, στην πολιτική τους, σε αυτά που εφαρμόζουν. Γιατί αυτό το μένος, στα σχολικά βιβλία να έχει αφαιρεθεί κάθε αναφορά, στα αναγνωστικά των τριών πρώτων τάξεων του Δημοτικού, στο΄21; Κάθε αναφορά...
Διαβάστε τι γράφει στο βιβλίο Ιστορίας του Γυμνασίου ...ή του Λυκείου για το Βυζάντιο. Αυτά τα οποία έλεγαν κάποιοι το 1920 ότι ήταν κληρικοκρατία και σκοταδισμός και μεσαίωνας. Στο μεταξύ η έρευνα έχει ανατρέψει τα πάντα από αυτά! Τίποτα, εμείς στα σχολικά μας βιβλία κατασυκοφαντούμε την ιστορία μας. Διότι έτσι νομίζουμε ότι είμαστε προοδευτικοί.
Είναι μία αρρώστια... θα περάσει... Μία ιλαρά είναι. Κρατά ίσως κάποιες δεκαετίες, κάποιους αιώνες, μα ...θα περάσει...
Η τελευταία, η μόνη ελπίδα, είναι να βρει ο Οικουμενικός Ελληνισμός τη δυναμική του, την
αίσθηση της αρχοντιάς του!
Ο Μακρυγιάννης έλεγε ότι από εμάς τους Έλληνες‚ όλα τα θερία τρώγουν, αλλά στο τέλος
μένει πάντα κάποια μαγιά’. Το ερώτημα είναι, να μείνει κάποια μαγιά. Μπορεί να μείνει ένα 0,2% πραγματικών Ελλήνων; Τότε θα συνεχιστεί η πρόταση πολιτισμού. Έστω κι αν όλοι αλλοτριωθούν, έστω κι αν όλοι υποκύψουν.
Μια μαγιά να σωθεί. Υπάρχει ελπίδα!...»
Σοφία Καρυπίδου
ΠΗΓΕΣ:
Αναρτήσεις
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου